Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις, που ένας ερασιτέχνης ή ακόμα και επαγγελματίας αθλητής, μπορεί να έρθει αντιμέτωπος με μία δυνατή πτώση ή σύγκρουση, που εκτός των άλλων μπορεί να του στοιχίσει και την ακεραιότητα των δοντιών του. Δυστυχώς όμως, ενώ θα έπρεπε, ο αθλητικός νάρθηκας δεν αποτελεί το πρωταρχικό μέλημα όσων ασχολούνται με τον αθλητισμό.
Η τερηδόνα δεν είναι μονόδρομος! Μπορεί να φαντάζει αδύνατο, αλλά μπορείτε κάλλιστα να προλάβετε την εμφάνιση της τερηδόνας, ακολουθώντας μερικές SOS συμβουλές…
Ο σωστός καθαρισμός των δοντιών μας (βλ. εδώ) είναι ο καθοριστικότερος παράγοντας στην διατήρηση της υγείας της στοματικής κοιλότητας. Ταυτόχρονα θα πρέπει να αποφεύγουμε ή έστω να καταναλώνουμε ελεγχόμενα, κάποιες “ένοχες” τροφές. Αυτές είτε “κολλάνε” με μεγαλύτερη ευκολία στα δόντια, παραμένουν περισσότερο χρονικό διάστημα και δημιουργούν πιο εύκολα τερηδόνα, είτε χρωματίζουν σταδιακά τα δόντια μας, αλλάζοντας το φυσικό τους χρώμα.
1. Εσπεριδοειδή και όξινες τροφές
Είναι κοινώς αποδεκτό ότι τα φρούτα και τα εσπεριδοειδή (λεμόνι, πορτοκάλι, γκρέιπφρουτ) με την πληθώρα των βιταμινών που διαθέτουν συντελούν καταλυτικά στην καλή γενική υγεία. Ταυτόχρονα όμως, η οξύτητα τους φθείρει το σμάλτο των δοντιών και τα κάνει ευάλωτα στην τερηδόνα και στα θερμικά και χημικά ερεθίσματα. Αυτό φυσικά εξαρτάται και από τον χρόνο παραμονής τους στην οδοντική επιφάνεια. Προτιμήστε λοιπόν τους χυμούς ή τα smoothies καθώς απομακρύνονται εύκολα από τα δόντια.
2. Ζαχαρωτά, καραμέλες, σοκολάτες
Οι τροφές που περιέχουν ζάχαρη χρησιμοποιούνται από τα βακτήρια της στοματικής κοιλότητας για την παραγωγή οξέων. Η συνεχής αυτή παραγωγή οδηγεί στην ανάπτυξη τερηδόνας και στην σταδιακή καταστροφή των δοντιών. Να σημειωθεί ότι οι τροφές των οποίων η σύσταση είναι κολλώδης, παραμένουν περισσότερο διάστημα στην οδοντική επιφάνεια και έτσι η επιρροή τους είναι μεγαλύτερη. Είναι απαραίτητο η κατανάλωση οποιασδήποτε τροφής με ζάχαρη, να συμπεριλαμβάνεται στα κυρίως γεύματα ώστε να ακολουθεί άμεσα ο καθαρισμός των δοντιών, που μειώνει το χρόνο παραμονής και την βλαπτική επίδραση της ζάχαρης στα δόντια.
3. Αμυλούχες τροφές
Τα αμυλούχα τρόφιμα, είναι κυρίως επεξεργασμένοι υδατάνθρακες που συμβάλουν κι αυτά στη δημιουργία τερηδόνας. Κατά τη μάσηση οι τροφές αυτές “κολλάνε” εύκολα στα δόντια και αν δεν απομακρυνθούν έγκαιρα συμμετέχουν στο μηχανισμό παραγωγής οξέων από τα βακτήρια του στόματος.
4. Καφές, τσάι, κρασί, αναψυκτικά
Πολλές από τις απολαυστικές καθημερινές μας συνήθειες επηρεάζουν το χρώμα των δοντιών μας με τρόπο αρχικά μη εμφανή. Ωστόσο η χρόνια και συχνή χρήση οδηγεί σε πλήρη χρωματική μεταβολή, η οποία μεταβάλει αρνητικά και την γενικότερη αισθητική του προσώπου.
5. Σάλτσες, κόκκινα φρούτα, καρυκεύματα
Οι κόκκινες σάλτσες, τα κεράσια, τα βατόμουρα, τα μούρα και γενικότερα τα κόκκινα φρούτα, χρωματίζουν τα δόντια μας. Επίσης, το κάρυ, ο κουρκουμάς, το μπούκοβο και άλλα τέτοιου τύπου καρυκεύματα, επιδρούν με τον ίδιο τρόπο, αλλάζοντας σταδιακά το φυσικό χρώμα των δοντιών μας.
Μικρές συμβουλές
Ξέρουμε ότι ίσως είναι αδύνατο να αποφύγουμε όλες αυτές τις τροφές. Μπορούμε όμως, ταυτόχρονα με την κατανάλωση τους:
- Να καταναλώνουμε άφθονο νερό.
- Να αποφεύγουμε το άμεσο βούρτσισμα μετά την πρόσληψη όξινων τροφών, μιας και έτσι ενισχύονται οι διαβρώσεις.
- Να χρησιμοποιούμε καλαμάκι όταν πίνουμε χυμούς και καφέδες, ώστε να μην έρχονται σε απευθείας επαφή με τα δόντια.
Αν παρόλα αυτά βλέπετε πως έχετε χάσει το φυσικό λαμπερό χρώμα των δοντιών σας, υπάρχει πάντα η λύση της λεύκανσης!(βλ. εδώ)
Μήπως ξυπνάτε με έντονο πονοκέφαλο; Νιώθετε πόνο κατά τη μάσηση ή το χασμουρητό στην περιοχή της κροταφογναθικής άρθρωσης (η άρθρωση που ενώνει το οστό της άνω γνάθου με το αντίστοιχο της κάτω). Μήπως δυσκολεύεστε να ανοίξετε το στόμα σας και νιώθετε “σφίξιμο” στους μύες του προσώπου; Ζητήστε από τους κοντινούς σας ανθρώπους, να προσέξουν αν τρίζετε τα δόντια σας την ώρα που κοιμάστε και… ίσως η απάντηση να σας εκπλήξει!
Ο Βρουξισμός
Τα ανωτέρω συμπτώματα, υποδηλώνουν μία πάθηση που ονομάζεται Βρουξισμός. Πρόκειται για ασυναίσθητο σφίξιμο ίσως και τρίξιμο των δοντιών, στη διάρκεια του ύπνου που πολλές φορές συνεχίζεται και την ημέρα. Στον βρυγμό, η δύναμη που ασκείται κατά τη διάρκεια του ύπνου, μπορεί να είναι έως και έξι φορές μεγαλύτερη από την πίεση που ασκείται κατά τη διάρκεια της ημέρας και να διαρκεί έως 40 λεπτά ανά ώρα ύπνου. Πρόκειται για υπερβολική πίεση που καθίσταται βλαπτική για τα δόντια και μπορεί να προκαλέσει κατάγματα, αποτριβές της αδαμαντίνης κ.α.
Ο βρυγμός μπορεί να κρατήσει εβδομάδες, μήνες ή χρόνια, ανάλογα με τον αιτιολογικό παράγοντα που τον προκαλεί, ενώ το φαινόμενο δεν είναι σπάνιο καθώς οι περισσότερες μελέτες εκτιμούν ότι προσβάλλει το 5% – 20% των ανθρώπων ανεξαρτήτως φύλου και τα συμπτώματά του επιδεινώνονται συνεχώς, εάν δεν υπάρξει έγκαιρη ιατρική αντιμετώπιση.
Πιθανά αίτια
Ο Βρουξισμός τις περισσότερες φορές οφείλεται σε ένα συνδυασμό παραγόντων, μερικοί από τους οποίους είναι:
• Ψυχολογικές και αγχωτικές διαταραχές, στρεσογόνες καταστάσεις (θυμός, αίσθηση αποτυχίας, βιασύνη, επιθετικότητα, ανταγωνιστικότητα), διαταραχές διάθεσης (κατάθλιψη, διπολική διαταραχή), διαταραχές προσαρμογής κ.α.
• Διαταραχές ύπνου (άπνοια, υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας, νυχτερινή αφύπνιση, ροχαλητό, παραμιλητό και αυτοτραυματισμοί κατά τη διάρκεια του ύπνου).
• Υπερβολικό κάπνισμα, αλλά και υπέρμετρη χρήση καφεΐνης και αλκοόλ.
• Ορθοδοντικές ανωμαλίες
• Χρήση φαρμάκων (αντικαταθλιπτικά), ναρκωτικών ουσιών (κοκαΐνη, αμφεταμίνες).
• Σοβαρή εγκεφαλική βλάβη, εκδήλωση κάποιας σπάνιας νευρομυϊκής ασθένειας στην περιοχή του προσώπου.
• Πόνος ή ενόχληση από κάποιο μη ειδικό πρόβλημα υγείας (κρυολόγημα, αλλεργία, ωτίτιδα).
• Πεπτικά, στομαχικά προβλήματα κ.α.
Πώς αντιμετωπίζεται;
Το θεραπευτικό πλάνο σχεδιάζεται ανάλογα με το ιστορικό του ασθενούς, καθώς η κάθε περίπτωση είναι διαφορετική. Συνήθως, για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του βρουξισμού απαιτείται τόσο καθαρά οδοντιατρική παρέμβαση, όσο και ψυχολογική υποστήριξη, ώστε να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά τα συμπτώματα, αλλά και οι αιτίες που προκαλούν την πάθηση.
Συνήθως, κατασκευάζεται προσωπικά για κάθε ασθενή ένας ειδικός νάρθηκας βρυγμού. Ο νάρθηκας αυτός, εφαρμόζεται στα δόντια με στόχο να αναπαύεται η κροταφογναθική διάρθρωση, να προστατεύονται τα δόντια από την τριβή, να αποφεύγονται τα κατάγματα και οι μετακινήσεις, καθώς και ο τραυματισμός των περιοδοντικών ιστών, ώστε τελικά να μειώνονται και οι πονοκέφαλοι. Συμπληρωματικά πραγματοποιείται ενδοαρθρική χορήγηση φαρμάκων στην κροταφογναθική διάρθρωση ή ενδομυϊκή χορήγηση φαρμάκων ή αναισθητικών στους μύες του στοματογναθικού συστήματος και της ευρύτερης περιοχής.
Πόσο διαρκεί η θεραπεία;
Ο Οδοντίατρος θα αξιολογήσει την πορεία μείωσης των συμπτωμάτων του βρουξισμού, ώστε να καθορίσει για πόσο καιρό απαιτείται η χρήση του νάρθηκα. Σε κάθε περίπτωση όμως, απαιτείται έλεγχος του άγχους του ασθενή ώστε να επιτευχθούν τα βέλτιστα αποτελέσματα. Είναι πολύ σημαντικό να προσπαθείτε όσο μπορείτε να χαλαρώσετε πριν κοιμηθείτε και να μην ασχολείστε με στρεσογόνα θέματα και συζητήσεις πριν τον ύπνο. Σε περίπτωση που το άγχος και η ένταση της καθημερινότητας νιώθετε ότι είναι μη διαχειρίσιμη, τότε η συμβολή ενός Ψυχολόγου θα σας βοηθήσει αρκετά.