Άπνοια Ύπνου. Ποια η συμμετοχή του Οδοντιάτρου σας;

Πρόκειται για μια αναπνευστική διαταραχή, δυνητικά απειλητική για την ζωή, η οποία χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενα επεισόδια μερικής ή πλήρους απόφραξης των ανωτέρων αεραγωγών. Τα επεισόδια αυτά εμφανίζονται κατά τη διάρκεια του ύπνου, με τη μορφή άπνοιας ή υπόπνοιας, η αιτιολογία τους είναι πολυπαραγοντική και στην θεραπευτική τους αντιμετώπιση εμπλέκονται και συμβάλλουν αρκετές ιατρικές ειδικότητες. Οι ασθενείς με άπνοια, εκτός από τις διαταραχές της αναπνοής κατά την διάρκεια του ύπνου, παρουσιάζουν κρανιοπροσωπικές και στοματολογικές δυσλειτουργίες, οι οποίες καθιστούν καθοριστική την συμβολή των ειδικών Οδοντιάτρων και Γναθοχειρουργών.

Δεδομένα πολλών μελετών δείχνουν ότι οι ασθενείς με Αποφρακτική Άπνοια Ύπνου έχουν στενωμένους ανώτερους αεραγωγούς. Σε πολλούς αυτό έχει σχέση με την παχυσαρκία, ενώ σε άλλους οφείλεται στην κατασκευή του σπλαχνικού κρανίου και των μαλακών ιστών, όπως σε υπερτροφικές αμυγδαλές, μακρογλωσσία, οπισθογναθία κ.α. Εκτός από τους ανατομικούς παράγοντες και την δραστηριότητα των μυών των ανωτέρων αεραγωγών, ένας άλλος σημαντικός παράγοντας που μπορεί να συμβάλλει στην δημιουργία της άπνοιας, είναι η αστάθεια του ελέγχου της αναπνοής που εμφανίζουν αυτοί οι ασθενείς σε σύγκριση με τους υγιείς.

Η Αποφρακτική Άπνοια Ύπνου είναι μία σχετικά συνήθης διαταραχή, καθώς συναντάται στο 6% του γενικού ενήλικου πληθυσμού, με σημαντικές νευροφυσιολογικές και καρδιαγγειακές επιπτώσεις, με κυριότερες την υπέρταση, τις αρρυθμίες και τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια. Το ροχαλητό είναι σχεδόν πάντα παρόν στους ασθενείς με αυτό το σύνδρομο διότι αντανακλά τη βασική παθοφυσιολογική διαταραχή που το δημιουργεί, δηλαδή την στένωση των ανώτερων αεραγωγών. Το ότι το ροχαλητό αυξάνεται με την ηλικία, δεν σημαίνει απαραίτητα  πως όσοι το εμφανίζουν πάσχουν από Υπνική Άπνοια. Για την διάγνωση της βασικά συμπτώματα είναι:

• Αίσθημα πνιγμονής ή δύσπνοιας κατά τον ύπνο
• Επανειλημμένες αφυπνίσεις
•  Μη αποδοτικός ύπνος (δεν αναζωογονεί)
• Ημερήσια υπνηλία (που δεν οφείλεται σε άλλους παράγοντες)
•  Ημερήσια κόπωση
• Μειωμένη συγκέντρωση

Για την επιβεβαίωση της χρειάζεται η ειδική μέθοδος της Πολυυπνογραφίας, η οποία καταγράφει και αναλύει διάφορες παραμέτρους κατά τη διάρκεια του ύπνου.

Η θεραπευτική αντιμετώπιση των ασθενών με διαταραχές της αναπνοής του ύπνου, επιλέγεται μετά από την συνεκτίμηση μιας σειράς εξατομικευμένων παραμέτρων, στις οποίες κυρίαρχη θέση κατέχουν η βαρύτητα της διαταραχής, η κατάσταση της γενικής υγείας καθώς και η προτίμηση των ίδιων των ασθενών. Στις διαθέσιμες θεραπευτικές  μεθόδους περιλαμβάνονται:

• Η ευνοϊκή μεταβολή του τρόπου ζωής και διατροφής, η αποφυγή κατανάλωσης αλκοόλ πριν από τον ύπνο, η ελάττωση του δείκτη σωματικής μάζας και η τροποποίηση της στάσης του σώματος στον ύπνο
• Η εφαρμογή συσκευών για την διατήρηση συνεχούς θετικής πίεσης του εισπνεόμενου αέρα
• Η κατάλληλη κατά περίπτωση φαρμακευτική αγωγή
• Η εφαρμογή κατάλληλα σχεδιασμένης χειρουργικής μεθόδου
• Η εφαρμογή ενδοστοστοματικών ορθοδοντικών λειτουργικών μηχανημάτων.

Πριν κάθε χειρουργική επέμβαση γίνεται προεγχειρητική αξιολόγηση με σκοπό να αναγνωριστούν οι πιθανές θέσεις απόφραξης και να ανακουφιστούν με αυτή. Οι επεμβάσεις που γίνονται είναι:

• Ενδορρινικές επεμβάσεις, όπως πλαστική ρινικού διαφράγματος, εκτομή υπερτροφικών κάτω ρινικών κόγχων
• Σταφυλοϋπερωιοφαρυγγοπλαστική με σκοπό την ανακούφιση της οπισθοϋπερώιας απόφραξης
• Προώθηση της γενειακής άκανθας της κάτω γνάθου ή ολόκληρου του γενείου, ώστε να αντιμετωπιστούν η οπισθογλωσσία και η υποφαρυγγική απόφραξη
• Μερική γλωσσεκτομή, στοχεύοντας στην βελτίωση της οπισθογλώσσιας φαρυγγικής απόφραξης
• Μυοτομή και ανάρτηση του υοειδούς οστού για την βελτίωση της βατότητας του αεραγωγού προς τον υποφάρυγγα
• Αμφιγναθική προώθηση του προσώπου (της άνω γνάθου σε επίπεδο Le Fort I και της κάτω με την βοήθεια αμφοτερόπλευρης οβελιαίας οστεοτομίας των κλάδων)
• Τραχειοστομία
• Φαρυγγοπλαστικές επεμβάσεις
• Τέλος χειρουργική επέμβαση σε νοσηρά παχύσαρκα άτομα ώστε να μειωθεί η χωρητικότητα του στομάχου με σκοπό την απώλεια βάρους.

Πριν την καταφυγή στις παραπάνω θεραπευτικές λύσεις, είναι  αναγκαίο να διερευνάται, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις ήπιας έως μέτριας βαρύτητας απνοϊκού συνδρόμου, η αποτελεσματικότητα της εφαρμογής ενδοστοματικών μηχανημάτων όσον αφορά στην εξάλειψη ή τουλάχιστον στον σημαντικό περιορισμό των απνοϊκών επεισοδίων στην διάρκεια του ύπνου.

Τα μηχανήματα αυτά είναι κινητά ορθοδοντικά μηχανήματα που χρησιμοποιούνται από τον ασθενή κατά τη διάρκεια του ύπνου και ανάλογα με τη φιλοσοφία κατασκευής και εφαρμογής τους, μπορούν να στοχεύουν:

• Στην ανύψωση της μαλακής υπερώας
• Στην εξάσκηση της θέσης της γλώσσας
• Στην μετατόπιση της γλώσσας προς τα εμπρός
• Στην μετάθεση της κάτω γνάθου προς τα εμπρός

Στην τελευταία κατηγορία για την αποφυγή πρόκλησης σημείων και συμπτωμάτων δυσλειτουργίας των κροταφογναθικών διαρθρώσεων, η επιλογή της θέσης προώθησης της κάτω γνάθου πρέπει να γίνεται πάντοτε με σεβασμό στα περιθώρια στα οποία διατηρείται η νευρομυϊκή ισορροπία των δομών του στοματογναθικού συτήματος, ενώ για την αποφυγή ανεπιθύμητων οδοντικών μετακινήσεων ιδιαίτερη μέριμνα πρέπει να δίνεται στη ναρθηκοποίηση των δοντιών μέσω του μηχανήματος.

Σε μικρότερες ηλικίες που η ανάπτυξη των γνάθων είναι ενεργή, η ορθοδοντική θεραπεία με λειτουργικά ορθοπεδικά μηχανήματα στοχεύει στην αύξηση και ανάπτυξη των γνάθων και προς τις τρεις διαστάσεις. Με αυτό τον τρόπο γίνεται:

• Διεύρυνση των αεροφόρων οδών και χώρων του ρινοφάρυγγα
• Διευκόλυνση ή αποκατάσταση της ρινικής αναπνοής
• Μεγέθυνση του χώρου της στοματικής κοιλότητας που συνεπάγεται ευνοϊκή αναδιάταξη της γλώσσας
• Προώθηση της γλώσσας προς τα εμπρός
• Μετατόπιση του υοειδούς οστού σε υψηλότερη θέση.

Επομένως ο ειδικός Ορθοδοντικός βοηθάει στην διάγνωση της Αποφρακτικής Άπνοιας Ύπνου κατανοώντας τους αιτιοπαθογενετικούς μηχανισμούς της, προσφέρει ικανοποιητική εναλλακτική συντηρητική θεραπευτική αντιμετώπιση και παραπέμπει τους ασθενείς στον ειδικό πνευμονολόγο για ολοκληρωμένη διάγνωση και καταγραφή της διαταραχής.