Κακοσμία στόματος: Αίτια και αντιμετώπιση

Η κακοσμία του στόματος (χαλίτωση), είναι μια δυσάρεστη κατάσταση που αντιμετωπίζει μεγάλο μέρος του πληθυσμού και τις περισσότερες φορές γίνεται αντιληπτή και από τους συνομιλητές. Το 80%-90% των περιπτώσεων αυτών έχει άμεση σχέση με αιτίες που υπάρχουν μέσα στη στοματική κοιλότητα και αντιμετωπίζονται με την βοήθεια του οδοντιάτρου. Υπάρχει όμως και η πιθανότητα πίσω από την δύσοσμη εκπνοή να κρύβονται εξωστοματικά παθολογικά αίτια, χωρίς να αποκλείεται η υποκειμενική υπερεκτίμηση του συμπτώματος από τον ασθενή.

 

Ενδοστοματικά αίτια:

• Η κακή στοματική υγιεινή διευκολύνει τη συσσώρευση μικροβίων τα οποία αλληλεπιδρώντας  με τα υπολείμματα τροφών, τα επιθηλιακά κύτταρα και τα συστατικά του σιέλου δημιουργούν δύσοσμα θειικά αέρια. Με την αύξηση της συγκέντρωσης των βακτηρίων  στην ουλοδοντική σχισμή η ήδη δημιουργημένη ουλίτιδα εξελίσσεται  σε περιοδοντίτιδα, σχηματίζοντας  βαθείς θυλάκους οι οποίοι βοηθούν την περαιτέρω συγκράτηση μικροβίων, ενισχύοντας την  κακοσμία.
• Η ράχη της γλώσσας εξαιτίας των θηλών της, κυρίως στο οπίσθιο τριτημόριο, βοηθάει στην συγκράτηση νεκρωμένων επιθηλιακών κυττάρων, λευκοκυττάρων και κατάλοιπων τροφών, τα οποία αποσυντιθέμενα προκαλούν έντονη κακοσμία.
• Τα χαλασμένα δόντια είναι ακόμα μια συνήθης αιτία κακοσμίας, τόσο λόγω των τερηδονικών βλαβών όσο και των αποστημάτων που μπορεί να δημιουργήσουν.
• Οι κακότεχνες οδοντιατρικές εργασίες που ευνοούν την συγκράτηση μικροβίων προστίθενται στην λίστα.
• Τα μετεξακτικά φατνία, οι πληγές στο στόμα και οι φλεγμονές όπως η περιστεφανίτιδα (φλεγμονή στην περιοχή των φρονιμιτών) προωθούν την ανάπτυξη μικροβιακών αποικιών.
• Τέλος η ξηροστομία ευνοεί τον πολλαπλασιασμό των βακτηρίων καθώς το σάλιο βοηθά στον αυτοκαθαρισμό της στοματικής κοιλότητας. Η ξηροστομία μπορεί να είναι εποχική (π.χ. καλοκαίρι), αποτέλεσμα λήψης φαρμάκων (αντικαταθλιπτικά, διουρητικά κλπ.) ή συνοδό σύμπτωμα ασθενειών (π.χ. διαβήτης).

Εξωστοματικά αίτια:

• Η κατανάλωση συγκεκριμένων τροφών όπως κρεμμύδι, σκόρδο, καφές, καρυκεύματα περνούν στο κυκλοφορικό σύστημα και αποβάλλονται μέσω των πνευμόνων, προκαλώντας παροδική δυσοσμία. Οι χαμηλές σε υδατάνθρακες δίαιτες, οι λεγόμενες χημικές, ταλαιπωρούν τον μεταβολισμό, αναγκάζοντας τον οργανισμό να προσφύγει στο λίπος για την απόκτηση ενέργειας, η καύση του οποίου παράγει κετόνες που είναι ιδιαίτερα δύσοσμες. Η πάθηση αυτή αναφέρεται ως κέτωση.
• Το κάπνισμα μπορεί να αποτελεί άμεσο ή έμμεσο αιτιολογικό παράγοντα κακοσμίας. Γενικά στους καπνιστές παρατηρείται υπερτροφία των θηλών της γλώσσας, η άνω επιφάνεια της οποίας είναι συχνά οιδηματώδης, και κατακρατώντας τα προϊόντα του καπνού εκτός από κακοσμία δημιουργεί και χρώση. Επίσης η συχνότητα εμφάνισης της περιοδοντικής νόσου στους καπνιστές είναι μεγαλύτερη.
• Η υπερβολική κατανάλωση οινοπνεύματος έχει ως αποτέλεσμα την ξήρανση της στοματικής κοιλότητας και οδηγεί στην ανάπτυξη αναερόβιων μικροβίων, που προκαλούν δυσοσμία.
• Μια λοίμωξη, μια φλεγμονή ή μια κακοήθεια σε κάποια περιοχή του γαστρεντερικού σωλήνα ή των κατωτέρων αναπνευστικών οδών περιλαμβανομένου και του στοματοφάρυγγα, των παρίσθμιων αμυγδαλών και της γλωσσικής αμυγδαλής μπορεί να συνοδεύεται από επίμονη δύσοσμη στοματική απόπνοια. Οι εξελκώσεις στο φάρυγγα, η ύπαρξη οισοφαγοφαρυγγικού εκκολπώματος, η γαστροισοφαγική παλινδρόμηση (ΓΟΠ), η χρόνια αμυγδαλίτιδα, οι τραυματικές εσχάρες μετά από αμυγδαλεκτομή, η χρόνια βρογχίτιδα, η πνευμονία, η βρογχεκτασία και η φυματίωση αναφέρεται ότι συνοδεύονται από κακοσμία του στόματος ή δύσοσμη εκπνοή.
• Ο σακχαρώδης διαβήτης προκαλεί κετοξέωση, δηλαδή υπερπαραγωγή κετονικών σωμάτων στο ήπαρ, συσσώρευση τους στο αίμα της συστηματικής κυκλοφορίας και αποβολή από τους  πνεύμονες. Χαρακτηριστικό των διαβητικών ασθενών είναι η “φρουτώδης” εκπνοή.
• Η κίρρωση του ήπατος συνοδεύεται από χαρακτηριστική απόπνοια “μούχλας”.
• Οι ψυχικές διαταραχές όπως η κατάθλιψη, το σωματοποιημένο άγχος, το οργανικό εγκεφαλικό σύνδρομο, η επιληψία του κροταφικού λοβού και η σχιζοφρένεια έχουν συσχετιστεί με την ψυχογενή κακοσμία του στόματος.

Στην περίπτωση που η κακοσμία οφείλεται σε εξωστοματική  παθολογική κατάσταση η λύση θα δοθεί με την ολοκληρωμένη αντιμετώπιση του γενικού νοσήματος από τον ειδικό. Στις περιπτώσεις δε των ενδοστοματικών αιτιών συστήνεται:

• Καλή στοματική υγιεινή για την εξάλειψη των μικροβίων
• Καθαρισμός της ράχης της γλώσσας
• Ενυδάτωση του στόματος
• Προσοχή στις τροφές με άσχημη οσμή και αύξηση της κατανάλωσης υδατανθράκων, λαχανικών, φρούτων και τσαγιού
• Κατανάλωση τσιχλών χωρίς ζάχαρη
• Διακοπή του καπνίσματος
• Ελάττωση της κατανάλωσης αλκοόλ