Λευκοπλακία, αίτια και αντιμετώπιση

Όλοι έχετε ακούσει για την λευκοπλακία, ξέρετε όμως  τι ακριβώς είναι;

Με τον όρο λευκοπλακία χαρακτηρίζεται μια λευκή πλάκα στο βλεννογόνο του στόματος, που δεν αποκολλάται και δεν μπορεί να ενταχθεί σε κάποια αναγνωρισμένη νόσο.

Πρόκειται για προκαρκινική βλάβη, δηλαδή για ιστολογική και μορφολογική απόκλιση από  το φυσιολογικό, η οποία εξελίσσεται σε κακόηθες νεόπλασμα. Οι προκαρκινικές βλάβες είναι δυνατό να παραμείνουν για μεγάλο χρονικό διάστημα αμετάβλητες, να υποστρέψουν ή να μετατραπούν σε καρκινώματα.

 

Η λευκοπλακία παρατηρείται συχνότερα στους άνδρες από ότι στις γυναίκες,κυρίως σε ηλικίες άνω των 40-50 ετών. Στο στόμα εντοπίζεται σε οποιαδήποτε περιοχή του βλεννογόνου ενώ  σπανιότερα στο ερυθρό κράσπεδο των χειλέων. Εμφανίζει ποικίλες διαστάσεις, από μερικά χιλιοστά έως μια ολόκληρη περιοχή ή ακόμα  και ολόκληρο το βλεννογόνο του στόματος. Τα όρια της μπορεί να είναι σαφώς περιγεγραμμένα ή ασαφή και η επιφάνεια της ομαλή και ομοιογενής  ή ανώμαλη και μη ομοιογενής.

Όπως όλες οι προκαρκινικές βλάβες, έτσι και η λευκοπλακία έχει αιτιολογικούς παράγοντες που ενοχοποιούνται για την εμφάνιση της. Εκτός από τους ενδογενείς παράγοντες όπως τα ογκογονίδια, τα ένζυμα επιδιόρθωσης του DNA, τις ορμόνες, την ανοσολογική άμυνα του οργανισμού, έχουν επισημανθεί και περιβαλλοντικοί (εξωγενείς) παράγοντες που παίζουν σημαντικό ρόλο στους μηχανισμούς γένεσης των προκαρκινικών βλαβών. Αυτοί είναι:

• Ιοί: υπάρχουν ενδείξεις ότι ιοί όπως του απλού έρπητα (HSV), των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) και ο Epstein- Barr παίζουν ρόλο στην ανάπτυξη προκαρκινικών βλαβών.
• Ακτινοβολία: η έκθεση στην υπεριώδη ηλιακή ακτινοβολία προκαλεί αλλοιώσεις στο ερυθρό κράσπεδο των χειλέων και στο δέρμα.
• Χημικά καρκινογόνα: σε αυτά ανήκουν τα προϊόντα του καπνίσματος, δηλαδή η πίσσα, η νικοτίνη, το διοξείδιο του άνθρακα και οι πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες, καθώς και το οινόπνευμα σε συνδυασμό με τα προηγούμενα στοιχεία.
• Χρόνιοι ερεθιστικοί και τραυματικοί παράγοντες: μαζί με το κάπνισμα και το οινόπνευμα χαρακτηρίζονται ως τριάδα παραγόντων υψηλού κινδύνου. Σε αυτούς περιλαμβάνονται οξύαιχμα δόντια και σφραγίσματα, κακές προσθετικές εργασίες, οδοντοστοιχίες με κακή εφαρμογή, πολύ ζεστά ή με καρυκεύματα φαγητά κ.α.
• Σύνδρομο Plummer–Vinsion: επιδημιολογικές μελέτες δείχνουν ότι σε άτομα με το σύνδρομο αυτό, το οποίο χαρακτηρίζεται απο συνύπαρξη σιδηροπενικής αναιμίας και εκδηλώσεων από το βλεννογόνο του στόματος, του φάρυγγα και του οισοφάγου, παρατηρείται αυξημένη συχνότητα καρκίνου του στόματος.
• Σύφιλη: οι εκδηλώσεις της στον στοματικό βλεννογόνο, τον καθιστούν πιο ευαίσθητο στην επίδραση των διαφόρων καρκινογόνων παραγόντων με αποτέλεσμα την αύξηση της εμφάνισης κακοήθων βλαβών.
• Βιταμίνες: η στέρηση των βιταμινών και κυρίως των Α, C και Κ ευνοούν την ανάπτυξη νεοπλασματικών βλαβών.

Ο χαρακτηρισμός μιας λευκής αλλοίωσης του βλεννογόνου ως λευκοπλακίας ,δεν είναι εύκολος καθώς υπάρχει πληθώρα βλαβών που μοιάζουν κλινικά με την λευκοπλακία και καθιστούν δύσκολη την διαφορική διάγνωση. Ενδεικτικά τέτοιες βλάβες είναι η καντιντίαση, η τριχωτή λευκοπλακία, η νικοτινική στοματίτιδα, η τραυματικη υπερκεράτωση, τα χημικά εγκαύματα, ο ομαλός ληχήνας. Ως εκ τούτου είναι απαραίτητο να γίνεται βιοψία και ιστολογική εξέταση προκειμένου  να διαπιστωθεί η ακριβής φύση της βλάβης.

Σε περίπτωση λευκοπλακίας η αντιμετώπιση διαφοροποιείται ανά περίπτωση. Εάν εντοπιστεί  ο αιτιολογικός παράγοντας, αίρεται και παρακολουθείται η εξέλιξη της βλάβης. Σε περίπτωση μη προφανούς αιτιολογικού παράγοντα η λευκοπλακία μπορεί να αντιμετωπιστεί με χορήγηση ρετινοειδών ή και να αφαιρεθεί χειρουργικά ή με laser.

Είναι επιτακτική ανάγκη οι ασθενείς με λευκοπλακία να ελέγχονται σε τακτά χρονικά διαστήματα  από τον Οδοντίατρο τους, ο οποίος  παρακολουθεί την πορεία και  προλαμβάνει πιθανή  μεταλλαγή της βλάβης.