Όλη η αλήθεια για το φθόριο

Η αποτελεσματικότητα του φθορίου στην αντιμετώπιση της τερηδονικής προσβολής αποτελεί γεγονός που αποδεικνύουν με σαφήνεια όλες οι σύγχρονες έρευνες.

Ακριβώς επειδή το φθόριο είναι στοιχείο καταλυτικής σημασίας με σαφή χαρακτηριστικά, η πρόσληψη του θα πρέπει να είναι συνετή ώστε να λειτουργεί ευεργετικά χωρίς παρενέργειες που προκύπτουν κυρίως από την υπερδοσολογία.

 

Χαρακτηριστικά

Το φθόριο είναι αέριο, από τα πιο διαδεδομένα και πολύ δραστικά στοιχεία στη φύση γι αυτό δεν απαντάται ελεύθερο αλλά ενωμένο σε σύνθετες ενώσεις.

Το συναντάμε σε ορυκτά (φθοριοαπατίτης, κρυόλιθος, μίκα, τοπάζι, λεπιδόλιθος), στα ιαματικά νερά, στο θαλασσινό νερό, στα φυσικά αέρια της γης, στους ατμούς των ηφαιστείων. Επιπλέον βρίσκεται και σε περιοχές που μολύνονται από απορρίμματα, στάχτες ή αναθυμιάσεις εργοστασίων αλουμινίου, φωσφορικών λιπασμάτων, γυαλιού, χρωμάτων. Γίνεται αντιληπτό λοιπόν, ότι προσλαμβάνουμε ακούσια καθημερινά ποσότητες φθορίου ανάλογες με την περιοχή που ζούμε.

Φυσικές πηγές πρόσληψης

1.Το νερό

Αποτελεί την κυριότερη πηγή πρόσληψης του φθορίου από τον άνθρωπο. Κατά τις βροχοπτώσεις το νερό διαβρώνει τα διάφορα φθοριούχα ορυκτά του εδάφους και παρασύρει το φθόριο μεταφέροντας το στις διάφορες πηγές νερού που χρησιμοποιούνται από τον άνθρωπο. Κατ’ αυτό τον τρόπο σε κάθε περιοχή της γης, που τα επιφανειακά στρώματα περιέχουν φθοριούχα ορυκτά, θα υπάρχουν και ίχνη φθορίου στο νερό κατά αντιστοιχία. Η συγκέντρωση κυμαίνεται από 0,1 μέχρι 15 ή και περισσότερα ppm. Σαν ιδανική θεωρείται συγκέντρωση 0,7-1 ppm. Υπάρχουν περιοχές της γης που δεν έχουν καθόλου φθόριο στο νερό, δηλ. < 0,1 ppm όπως π.χ. συμβαίνει στα νερά του Θεσσαλικού κάμπου και στα χωριά του άξονα Καλαμπάκας – Μετσόβου. Υπάρχουν όμως και οι περιοχές με φθόριο άνω του 1 ppm, όπως το Λαύριο, η περιοχή Λαγκαδά, η Χαλκιδική, η Λάρισα, ο Νομός Κιλκίς, το χωριό Άσσηρος της Θεσσαλονίκης και οι Νεραντζιές Αιγιαλείας. Ας σημειωθεί ότι η συγκέντρωση του φθορίου στο νερό κάθε περιοχής δεν είναι σταθερή όλο το χρόνο αλλά εξαρτάται από  τις βροχοπτώσεις και την τοπική θερμοκρασία. Έτσι τους θερινούς μήνες με την αυξημένη θερμοκρασία και την ανομβρία, η συγκέντρωση του φθορίου ανεβαίνει σημαντικά.

2.Οι τροφές

Έρχονται σε δεύτερη θέση σε σύγκριση με το νερό. Με εξαίρεση το εκχύλισμα μαύρου τσαγιού (0,8- 1,5 ppm) και ορισμένα ψάρια (φιλέτο ψαριού, σαρδέλες κ.λπ με 0,1- 84ppm), τα υπόλοιπα είδη τροφής περιέχουν μικρές ποσότητες φθορίου. Σε ορισμένα κράτη έχει υπολογιστεί, κατά προσέγγιση, το ποσό του προσλαμβανομένου φθορίου με τις τροφές ή μαζί με το νερό κάθε μέρα.

Στις ΗΠΑ, το Συμβούλιο Τροφίμων και Διατροφής όρισε ως απαραίτητη Πρόσληψη το επίπεδο των 4 mg/ημέρα για τους ενήλικες και χαμηλότερα επίπεδα για τα παιδιά.

3.Ο αέρας

Περιέχει 0,1 mg F/m3 κάτω από κανονικές συνθήκες. Σε περιοχές όμως που ο αέρας ρυπαίνεται από τα εργοστάσια, το ποσό αυξάνεται σημαντικά φτάνοντας μέχρι 3-15 mg F/m3. Στις περιπτώσεις αυτές δημιουργούνται προβλήματα για την υγεία αυτών που εργάζονται σε τέτοια εργοστάσια επειδή αναπνέουν αέρα με μεγάλη περιεκτικότητα σε φθόριο. Επίσης, τον ίδιο κίνδυνο διατρέχουν και οι κάτοικοι των γύρω περιοχών καθώς και τα ζώα. Το πρόβλημα αυτό δημιουργήθηκε πριν 30 χρόνια στο εργοστάσιο αλουμινίου του Διστόμου, όπου χρησιμοποιείται ο κρυόλιθος για την ηλεκτρόλυση των βωξιτών. Γύρω από την περιοχή του εργοστασίου αποδεκατίστηκαν  τα αιγοπρόβατα που έβοσκαν σε χόρτα μολυσμένα από μεγάλη ποσότητα φθορίου.

Παρενέργειες

Το φθόριο εκτός από τις ευεργετικές του ιδιότητες,  σε ποσότητα πολύ μεγαλύτερη από αυτή που θεωρείται ωφέλιμη (1mg την ημέρα) προκαλεί ανεπιθύμητες αντιδράσεις. Κάποιες από αυτές είναι συμπτωματικές και κάποιες χρόνιες.

Στις συμπτωματικές αντιδράσεις περιλαμβάνονται:

ελαφρά ή μέτρια δηλητηρίαση με έντονα αντανακλαστικά,

παραισθήσεις και σπασμοί εξαιτίας της πτώσης της τιμής του ασβεστίου που δημιουργείται από το φθόριο,

πτώση της πίεσης του αίματος,

αναπνευστική ανεπάρκεια.

Οι χρόνιες επιπτώσεις του εμφανίζονται στα δόντια με τη μορφή της φθορίασης (κηλίδωση της αδαμαντίνης) και στα οστά με την μορφή της πύκνωσης.

Συμπερασματικά, το φθόριο θεωρείται απαραίτητο ιχνοστοιχείο για τον άνθρωπο και η ημερήσια πρόσληψη του 0,5-1 mg θεωρείται απολύτως ευεργετική για κάθε οργανισμό. Βεβαίως δεν θα πρέπει να υποτιμηθεί και η αρνητική του επίδραση σε περιπτώσεις υπερδοσολογίας. Για τις οποιεσδήποτε τροποποιήσεις μοναδικός αρμόδιος είναι ο Οδοντίατρος, ο οποίος συνυπολογίζει τα ποσοστά φθορίου ανάλογα με την περιοχή (νερό, αέρας) και τα άτομα (ηλικία, τροφή).

Σήμερα περισσότερες από 65 χώρες έχουν υιοθετήσει τη φθορίωση του νερού σαν καθολικό μέτρο πρόληψης. O Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) και όλες οι Διεθνείς και Ελληνικές επιστημονικές εταιρείες, έχουν αποδεχτεί τη χρήση φθορίου σαν  αναντικατάστατο μέσο πρόληψης της τερηδόνας θεωρώντας το απόλυτα ασφαλές για την υγεία.