1. Τι είναι οι άφθες;

Οι άφθες (αφθώδη έλκη, αφθώδης στοματίτιδα) είναι επί της ουσίας μικρές πληγές ή έλκη στο εσωτερικό του στόματος, ειδικά στις περιοχές με μη κερατινοποιημένο επιθήλιο, όπως η ουλοπαρειακή αύλακα, οι παρειές ( μάγουλα), η μαλθακή υπερώα (το πίσω μέρος του ουρανίσκου), η κάτω επιφάνεια της γλώσσας.

Οι ελκώσεις αυτές είναι αβαθείς, έχουν στρογγυλό ή ωοειδές σχήμα, λευκοκίτρινη επιφάνεια και ερυθρή περιφέρεια ενώ κύριο χαρακτηριστικό τους είναι ο έντονος πόνος και η συχνή επανεμφάνιση. Ο πόνος γίνεται ιδιαίτερα έντονος στην επαφή τους με αλάτι, καρυκεύματα και όξινα τρόφιμα. Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, οι άφθες ενδέχεται να συνοδεύονται από πυρετό, σωματική νωθρότητα, διογκωμένους λεμφαδένες.

Από κλινική άποψη διακρίνονται σε :

• Μικρές άφθες, που δεν ξεπερνούν τα 10 χιλιοστά (συνήθης διάμετρος 1-2 χιλιοστά).
• Μεγάλες άφθες, με διάμετρο που ξεπερνά τα 10 χιλιοστά και μπορεί να φτάσει τα 2-3 εκατοστά.
• Ερπητοφόρα έλκη, που είναι συστάδα πολλαπλών μικρών αφθών, συγκεντρωμένων στην ίδια περιοχή του εσωτερικού του στόματος.

Παρά την κλινική τους ομοιότητα με τις πληγές του έρπητος δεν σχετίζονται αιτιολογικά με τον ιό του έρπητος. Οι πληγές διαρκούν από μία έως δύο εβδομάδες και εξαφανίζονται μόνες τους.

 

2. Τι προκαλεί τις άφθες;

Mέχρι και σήμερα παραμένει άγνωστη η αιτιολογία τους. Εκείνο που γνωρίζουμε αρκετά καλά είναι οι εκλυτικοί παράγοντες της εμφάνισης τους:

• Οικογενείς και γενετικοί παράγοντες, σε άτομα που εμφανίζουν κληρονομική προδιάθεση
• Στρες σε φυσικό ή και σε ψυχολογικό επίπεδο
• Τραυματισμοί μέσα στο στόμα, όπως οδοντιατρικές ενέσεις, εργώδεις διαδικασίες και χειρισμοί
• Ορμονικές αλλαγές, όπως αυτές που συμβαίνουν στη διάρκεια της έμμηνης ρύσης
• Λοιμώξεις από ιούς ή βακτήρια
• Αλλεργίες σε τρόφιμα και φάρμακα

3. Πότε οι άφθες είναι επικίνδυνες;

Στην πλειοψηφία τους είναι επώδυνες μεν βλάβες, αλλά αθώες. Θα πρέπει ωστόσο σε περιπτώσεις που οι άφθες είναι υποτροπιάζουσες, δηλαδή όταν σε ένα άτομο εμφανίζονται πολλά περιστατικά στην διάρκεια του χρόνου να ελεγχθεί η πιθανότητα να αποτελούν εκδήλωση κάποιου σοβαρότερου τοπικού ή συστηματικού νοσήματος:

• Διαταραχή του ανοσοποιητικού συστήματος
• Έλλειψη στοιχείων όπως σιδήρου, ψευδαργύρου, βιταμινών του συμπλέγματος Β (Β-12, φυλλικού οξέος)
• Παθήσεις του αίματος όπως λευχαιμία
• Νοσήματα του γαστρεντερικού όπως η ελκώδης κολίτιδα, η κοιλιοκάκη και η νόσος του Chron
• Συστηματικά νοσήματα για παράδειγμα το σύνδρομο Αδαμαντιάδη – Bechet, στο οποίο κλασικές εκδηλώσεις από τους βλεννογόνους είναι οι άφθες στο στόμα και τα έλκη των γεννητικών οργάνων
• Σύφιλη
• HIV/AIDS λοίμωξη
• Καρκίνος του στόματος
• Ιογενείς λοιμώξεις όπως ο έρπης

4. Πότε είναι αναγκαίο να επικοινωνήσετε με τον Οδοντίατρο σας;

Στις περιπτώσεις που υπάρχουν:

• Πολλαπλά επεισόδια αφθών
• Ασυνήθιστα μεγάλες πληγές από άφθες
• Άφθες που επεκτείνονται
• Άφθες που διαρκούν τρεις εβδομάδες ή και περισσότερο
• Αφόρητοι πόνοι παρά την αποφυγή ερεθιστικών τροφών και την λήψη αναλγητικών φαρμάκων
• Δυσκολία στην κατάποση
• Υψηλός πυρετός ως συνοδό σύμπτωμα

είναι  απαραίτητο να ζητήσετε τη συμβουλή του Οδοντιάτρου σας, ο οποίος θα σας ανακουφίσει από τα συμπτώματα και θα σας παραπέμψει στον ειδικό Στοματολόγο ώστε να διενεργηθεί διεξοδικός έλεγχος για τον αποκλεισμό ή τον εντοπισμό υποκείμενου συστηματικού νοσήματος και την έγκαιρη έναρξη της κατάλληλης θεραπείας για αυτό.

5. Ποια είναι η θεραπεία των αφθών;

Οι άφθες είναι καλοήθεις, αυτοϊάσιμες βλάβες, δηλαδή θα επουλωθούν μόνες τους σε χρονικό διάστημα περίπου μιας έως δύο εβδομάδων. Όταν μιλάμε λοιπόν για θεραπεία των αφθών, ουσιαστικά στοχεύουμε αφενός στην επιτάχυνση επούλωσης τους και αφετέρου στη μείωση του πόνου που προκαλούν. Η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει σκευάσματα τοπικής δράσης σε μορφή στοματικού διαλύματος (spray ή gel) ή και σκευάσματα συστηματικής δράσης χορηγούμενα από το στόμα, όπως είναι τα κορτικοστεροειδή, τα αντιφλεγμονώδη και τα αντιμικροβιακά. Θεαματικά αποτελέσματα μπορεί να έχει η εφαρμογή laser στην περιοχή. Σε κάθε περίπτωση, η θεραπεία θα εξαρτηθεί από τη συχνότητα των υποτροπών και τον αριθμό των βλαβών.